Hình tượng con Hổ trong Võ cổ truyền Việt Nam

Hổ quyền là tượng hình quyền trong Võ thuật cổ truyền. Hổ quyền mô phỏng động tác, tư thế tấn công, phòng thủ của loài hổ trong đời sống rừng xanh hoang dã.

Hổ được mệnh danh là chúa sơn lâm bởi tính cách oai nghi hùng dũng của nó. Hổ chỉ tấn công trong trường hợp tự vệ và khả năng chiến đấu của hổ rất cao, đặc biệt là hổ trảo.

Hổ quyền luyện gân cốt, chỉ lực cùng sự vững chãi, nhanh nhẹn. Yếu chỉ quyền pháp dũng mãnh, uy nghi, nhằm phát huy nội lực, biến đổi tình trạng gân cốt, có sức bền bỉ, dẻo dai, linh hoạt khi phát kình nội lực, lúc phát nổi ngoại công.

Loài hổ nắm giữ vị trí quan trọng trong văn hóa Á Đông

Có rất nhiều chiêu thức chiến đấu tượng hình đặc thù mang tên loài hổ để diễn tả các thế đánh Võ thuật cổ truyền mà chúng ta thường gặp ở các bài quyền truyền thống: Bạch hổ khởi động, Nhị hổ tiềm tung, Mãnh hổ xuất sơn, Hắc hổ hạ sơn, Ngọa hổ phục lâm…
Theo quan niệm dân gian Á Đông, đặc biệt là Việt Nam và Trung Quốc, hổ là  hình ảnh uy nghi, đầy ấn tượng. Hổ tượng trưng cho sức mạnh và dân gian cũng đã thần thánh hóa hổ, cho hổ sứ mạng thiêng liêng có khả năng diệt trừ được ma qủy. Có hình hổ trấn giữ ở cửa thì tà ma không dám thâm nhập. Bởi vậy hình tượng hổ đã trở thành phổ biến trong đời sống văn học, nghệ thuật dân gian, đặc biệt hổ đã được vẽ thành tranh và tạc thành tượng để thờ ở các đền, đình, miếu, điện…

Hổ có vị trí chủ đạo trong Võ thuật cổ truyền, có nhiều bài quyền về hổ. Trong Ngũ hình quyền thì hổ ở vị trí thứ hai, sau rồng: Long, Hổ, Xà, Hạc, Báo. Bài Ngũ hổ cứ sơn tả về 5 con hổ. Ngũ hổ là Hắc hổ, Thanh hổ, Xích hổ, Hoàng hổ, Bạch hổ. Màu sắc và phương vị trấn giữ của Ngũ hổ cũng theo ngũ hành mà sắp đặt.
 
Loài hổ là một trong năm loài động vật (Long – Xà – Báo – Hổ – Hạc), xuất hiện trong nền võ thuật Á Đông
 
1. Hắc Hổ tướng quân màu đen, trấn nhậm ở phương Bắc, thuộc Thuỷ.
2. Thanh Hổ tướng quân màu xanh, trấn nhậm ở phương Đông, thuộc Mộc.
3. Xích Hổ tướng quân màu đỏ, trấn nhậm ở phương Nam, thuộc Hoả.
4. Hoàng Hổ tướng quân màu vàng, trấn nhậm ở Trung ương tứ quý, thuộc Thổ.
5. Bạch Hổ tướng quân màu trắng, trấn nhậm ở phương Tây, thuộc Kim.
Một số bài quyền mang tên hổ
Mãnh hổ xuất sơn
Lập bộ bái Tổ.
Mãnh hổ xuất sơn.
Cuồng phong chấn động.
Tả hữu khai dực.
Tầm phong tróc thổ.
Tảo địa tầm xà.
Hoành sơn tầm thuỷ.
Liên ba trá bại.
Tam chuyển thăng sơn.
Phản địa hầu đầu
Tả biên hữu dực.
Đả phá tứ song.
Phiên thân phi cước.
Bái tổ sư lập như tiền
(Võ cổ truyền Việt Nam – Bình Định chân truyền.)
 
Hồng Hổ quyền

Hồng hổ khai sơn thiết chỉ quyền.
Thiềm thừ quá hải phản dương tiên.
Ô vân cái nguyệt câu hồn cước.
Hắc hổ ly sơn thối ngũ liên.

(Võ cổ truyền Việt Nam – Tây Sơn Bình Định.)
Võ sư Trương Bảo Trâm Anh